GIẤO DỤC GIỚI TÍNH CHO TRẺ TỰ KỶ THẾ NÀO?

  Rối loạn phổ tự kỷ làm cho trẻ gặp khó khăn trong việc giao tiếp, tương tác xã hội, nên sự phát triển về nhận thức, tâm lý, xã hội và các mối quan hệ xã hội của trẻ rất hạn chế. Chính vì vậy, trẻ tự kỷ có nguy cơ bị lạm dụng tình dục rất lớn. Các bậc cha mẹ hãy bảo vệ con của mình bằng việc giáo dục giới tính sớm cho trẻ, để trẻ nhận thức về giới tính và biết cách bảo vệ mình an toàn tránh các tai nạn tình dục...
 Mục đích của vấn đề giáo dục sinh lý là giúp trẻ tự kỷ nhận thức và có cái nhìn tốt đẹp về bản thân, nhất là học được những kinh nghiệm lành mạnh.

  Tùy vào mức độ khuyết tật và khả năng nhận thức của con em, sự hướng dẫn về tình dục có thể bắt đầu bằng sự giải thích của phụ huynh về những bộ phận khác nhau trên cơ thể qua hình ảnh hoặc bằng những phương tiện khác, chẳng hạn dùng búp bê Barbie, tài liệu, sách vở hay những câu chuyện có liên quan đến sự khác biệt về thân thể giữa nam và nữ. Điều quan trọng là phải sử dụng đúng từ ngữ.

  Trẻ khuyết tật thường bị người khác lạm dụng tình dục. Vì vậy, dạy trẻ tự kỷ biết về các tên gọi và nhận dạng đúng những bộ phận trên cơ thể cũng là cách hay nhất để bảo vệ con em mình.
-  Nếu là gái, hãy dạy con phải làm gì khi có kinh nguyệt lần đầu, ví dụ, nên dạy con biết vào phòng y tế của nhà trường để nhờ y tá giúp đỡ khi thấy máu bắt đầu rỉ ra nơi quần lót, hay sẽ gọi điện thoại cho cha mẹ, hoặc biết cách mở hộp vệ sinh cá nhân (personal hygiene kit) để tự sử dụng cho mình. Những người mẹ, người chị trong gia đình thường là những cá nhân thích hợp nhất để dạy con giới những điều nầy trước khi sự việc sẽ xảy ra.
 - Nếu là trai, những người cha, người anh, chú bác trong gia đình hãy dạy con không nên lo lắng nếu xảy ra chuyện mộng tinh (wet dream) đầu đời. Hãy nói đó là chuyện thường tình, chỉ cần trẻ thay quần mới và đem quần ướt quăng vào máy giặt là xong.
Về chuyện bảo vệ các phần kín trên cơ thể của các em cách hay nhất là nên dẫn các em đi mua sắm, cho các em thử mang nhiều loại khác nhau, rồi tập các em mang vào, cởi ra như là một thói quen trong đời sống.
 Về chuyện ngăn ngừa cơ thể có mùi hôi  phụ huynh nên dạy con cách ngửi và phát hiện mùi hôi trên quần áo và cơ thể, và nếu các em quên hay chưa biết thì phải bắt đầu chương trình tự quản lý (self-management program) cho các em càng sớm càng tốt.
Về chuyện cạo râu cho con trai và cạo lông chân, lông nách cho con gái tuổi dậy thì, vấn đề nầy đòi hỏi các em cần phải có những kỹ năng biết tự chăm sóc và làm đẹp bản thân mình.Vì vậy, các giáo viên ở trường hay khuyên phụ huynh nên tập cho con trai và con gái tự kỷ làm quen với vấn đề vệ sinh cá nhân để tránh bị các bạn và mọi người cười chê.
  Về chuyện đụng chạm thân thể phụ huynh nên tìm cách dạy con hiểu sự ôm chầm thân thiện (hug) chỉ dành cho thân nhân trong gia đình, bắt tay là cho bạn bè và gật đầu là cho bất cứ ai mới quen.Phụ huynh có thể chụp nhiều hình ảnh về sự khác biệt này để dạy con tự kỷ hiểu rõ hơn về sự đụng chạm thân thể với người khác trong giao tiếp xã hội hằng ngày. Dạy trẻ tuổi dậy thì thế nào là cách đụng chạm tốt (good touch) hay xấu (bad touch).Ví dụ, phải dạy trẻ hiểu được rằng nếu bất cứ ai hôn, đụng chạm ngực, mông, phần kín thân thể của người khác mà không có sự đồng ý, hoặc người khác nói “không – no” nhưng vẫn tiếp tục sờ mó thì đó là sự đụng chạm xấu. Có nhiều cách dạy con tự kỷ về sự đụng chạm tốt và xấu ra sao qua hình ảnh, phim ảnh, hoặc sử dụng những người thân trong gia đình dựng nên những vở kịch có đối thoại ngắn, dễ hiểu để dạy trẻ tự kỷ những tình huống khác nhau về sự đụng chạm tốt và xấu.
 Một trong những bài học mà bố mẹ có thể hướng dẫn con để tự bảo vệ mình, tránh bị xâm hại đó là “Quy tắc ngón tay”.
Bàn tay rất gần gũi với trẻ nhất là với những trẻ khuyết tật. Các bé sử dụng ngón tay từ lúc lọt lòng. Dùng tay để khám phá thế giới xung quanh thông qua các thao tác sờ, chạm, cầm, nắm. Bàn tay còn là công cụ để trẻ học tập, tương tác với những người xung quanh.
năm ngón tay tương ứng với năm vòng tròn giao tiếp của trẻ.

- Vòng tròn trung tâm: dành cho người thân trong gia đình (bố, mẹ, anh chị em ruột) trẻ được phép hoặc cho phép các hành vi như ôm hôn, bế, ẵm, cõng, tắm khi chưa tự mình làm được, ngồi vào lòng, ngủ chung..

- Vòng tròn thứ hai dành cho những người thân cận như họ hàng, thầy cô, bạn bè. Trẻ được quyền cho phép nắm tay, vỗ vai, xoa đầu.

- Vòng tròn thứ ba dành cho người quen (hàng xóm tin cậy, bạn đồng nghiệp của bố mẹ...) trẻ được quyền bắt tay, chào hỏi, trò chuyện.

- Vòng tròn thứ tư dành cho người lạ: trẻ chỉ vẫy tay chào và tạm biệt.
- Ngoài tất cả những vòng tròn này, với những “Người đáng ngại” thì trẻ cần hạn chế tiếp xúc. Bố mẹ cần nói chuyện với trẻ về khái niệm “Những người đáng ngại”. Đây không phải là những người có ngoại hình xấu xí hay bệnh tật ốm yếu mà là những người khiến trẻ có cảm giác bất an, không thoải mái.
  Bố mẹ cần giải thích rõ với trẻ về các quy tắc ứng xử với từng nhóm người ở từng vòng tròn khác nhau. Bên cạnh đó cần lưu ý trẻ về các trường hợp đặc biệt mà trẻ có thể “tạm gác” các quy tắc trên như: khi cứu người, khi ở trong hoàn cảnh phải chen chúc nhau nơi công cộng, khi sinh hoạt văn hóa văn nghệ trong môi trường tập thể...

Quy tắc bàn tay giúp trẻ nâng cao kỹ năng tự bảo vệ mình

Đây là quy tắc phù hợp với cả trẻ nhỏ và trẻ vị thành niên nên bố mẹ có thể thường xuyên trò chuyện với con của mình.

--------- 

- Trung tâm can thiệp sớm An Bình Yên chuyên: 
- Đánh giá - Tư vấn - Can Thiệp
- Trẻ tự kỷ, tăng động giảm chú ý, chậm nói, nói ngọng, chậm phát triển…
- Địa chỉ: 107 Nguyễn Thái Học, Kp3, P3, Tp. Tây Ninh(xem đường đi tại đây)
- Đt: 0911850558
- website: www.anbinhyen.edu.vn
- xem các video dạy trẻ tại  đây