NHỮNG KỸ NĂNG XÃ HỘI CẦN THIẾT CHO TRẺ TỰ KỶ VÀ CÁCH DẠY

Trẻ tự kỷ thường bị khiếm khuyết về khả năng giao tiếp, khó khăn trong việc sử dụng lời nói, kiểm soát hành vi hoặc thậm chí không thể tự chăm sóc tốt cho chính mình. Đây đều là những kỹ năng xã hội quan trọng và cần được cải thiện cho trẻ tự kỷ để trẻ có thể hòa nhập tốt hơn với cộng đồng.
Những triệu chứng đặc trưng của trẻ tự kỷ cha mẹ nên hiểu rõ: 

• Trẻ bị hạn chế về kỹ năng giao tiếp, không muốn tương tác với bất kỳ ai.
• Trẻ chậm nói, nói ngọng, nói không rõ ràng, nói lắp hoặc thường xuyên phát ra những âm thanh vô nghĩa, không đúng ngữ cảnh.
• Hay có những hành vi lặp đi lặp lại không rõ mục đích như xoay vòng, đi nhón chân, lắc lư người,….
• Trẻ bị thiếu hụt về các cử chỉ tay chân, không biết đưa tay ra nhận đồ, không nắm hoặc kéo tay người khác.
• Trẻ tự kỷ không giao tiếp bằng mắt.
• Trẻ tự kỷ thường không có phản ứng khi được người khác gọi tên nhưng lại rất nhạy cảm với các âm thanh, mùi vị, ánh sáng bên ngoài.
• Trẻ không có hứng thú với các hoạt động diễn ra xung quanh, không có nhiều sở thích như những đứa trẻ khác.

Những kỹ năng xã hội cần dạy cho trẻ tự kỷ

Kỹ năng xã hội là nền tảng vững chắc để mỗi chúng ta có thể thích ứng và phát triển trong đời sống. Ngay từ khi mới chào đời và đặc biệt là những trẻ nhỏ khi bước vào độ tuổi đến trường càng phải được trang bị kỹ lưỡng về các kỹ năng xã hội cơ bản.
Đa số trẻ tự kỷ mắc phải rất nhiều các khiếm khuyết về kỹ năng xã hội và tất nhiên trẻ sẽ bị hạn chế rất lớn đối với các sinh hoạt đời sống hàng ngày. Chính vì thế, ngay khi nhận biết được chứng tự kỷ của trẻ nhỏ, các bậc phụ huynh cần đưa trẻ đến thăm khám cụ thể và áp dụng ngay các biện pháp cải thiện cho trẻ, giúp trẻ nâng cao tốt các kỹ năng xã hội cần thiết.
Tuy nhiên tùy  thuộc vào từng mặt hạn chế của trẻ mà các bậc phụ huynh có thể cân nhắc để áp dụng các biện pháp cải thiện kỹ năng xã hội hiệu quả như sau:

1. Kỹ năng giao tiếp

Trẻ tự kỷ cần phải được quan tâm và cải thiện tốt kỹ năng giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ.
Kỹ năng này nếu không được cải thiện tốt sẽ dần khiến cho trẻ tự kỷ bị lùi lại phía sau, tách biệt hoàn toàn đối với xã hội và nguy cơ phát triển các vấn đề rối loạn tâm lý nguy hiểm. Do đó, cha mẹ cần phải chú trọng trong việc áp dụng các phương pháp cải thiện cho trẻ bằng cách:

• Thường xuyên trò chuyện và tương tác với trẻ.
• Dạy trẻ giao tiếp thông qua các trò chơi, hoạt động mà trẻ yêu thích.
• Tạo nhiều điều kiện để trẻ có thể gặp gỡ, vui đùa cùng với các bạn đồng trang lứa.
• Cải thiện kỹ năng giao tiếp cho trẻ tự kỷ thông qua hoạt động bắt chước

Tương tác với trẻ giúp phát triển kỹ năng giao tiếp

2. Kỹ năng ứng xử

Đi kèm với kỹ năng giao tiếp thì trẻ cần phải được dạy và hướng dẫn về những kỹ năng ứng xử, đối phó tốt với những tình huống khó khăn. Hoạt động này sẽ giúp trẻ biết được khi nào bản thân cần nói lời cảm ơn và xin lỗi, thể hiện nó một cách chân thành và đúng đắn nhất. Đồng thời, khi kỹ năng xã hội này được nâng cao hiệu quả, trẻ tự kỷ cũng sẽ dần hòa nhập tốt hơn với bạn bè, người thân và xã hội.
Để có thể tạo dựng được kỹ năng xã hội cơ bản này, cha mẹ cần phải cho trẻ được tiếp xúc nhiều với thực tế và đưa ra những tình huống giả định để trẻ có thể ứng xử phù hợp. Hãy bắt đầu dạy trẻ về những sự cơ bản trong giao tiếp, các phép lịch sự tối thiểu đối với những người xung quanh và cả chính bản thân.

Dạy bé những phép lịch sự tối thiểu

3. Kỹ năng tự lập

Việc cải thiện kỹ năng tự lập cho trẻ tự kỷ có thể giúp trẻ hình thành và duy trì các thói quen lành mạnh, loại bỏ những hành vi tiêu cực. Đồng thời, trẻ cũng sẽ dần nhận thức đúng đắn hơn về những việc mà mình cần phải làm, loại bỏ suy nghĩ ỷ lại vào những người xung quanh.
Cha mẹ cần nâng cao kỹ năng tự lập cho trẻ tự kỷ bằng các công việc đơn giản ngay tại nhà.
Cha mẹ hãy bắt đầu từ những việc đơn giản như xây dựng và rèn luyện cho trẻ những thói quen tốt mỗi ngày, chẳng hạn như thức dậy sớm, dọn dẹp phòng ngủ, để dép ngay ngắn,…Ngoài ra, cũng nên hướng dẫn cho trẻ cách tự phục vụ bản thân như đánh răng, tắm, thay quần áo, lựa chọn trang phục phù hợp,…

4. Kỹ năng sinh tồn

Việc cải thiện tốt kỹ năng sinh tồn sẽ giúp cho trẻ nhỏ hiểu và biết cách phòng tránh tốt các tình huống gây nguy hiểm. Đồng thời trẻ cũng sẽ biết cách để thoát khỏi những mối đe dọa, đề phòng những hiểm nguy cơ thể xảy ra bất cứ lúc nào trong cuộc sống.
Ngay từ nhỏ, cha mẹ cũng nên giúp trẻ phân biệt cụ thể những việc đúng sai, biết đâu là những việc cần phát huy và đâu là điều cần hạn chế. Đối với trẻ tự kỷ, để hướng dẫn trẻ một cách tốt nhất, phụ huynh nên áp dụng các hoạt động thực tế hoặc dùng hình ảnh để minh họa, đồng thời cùng nên lặp đi lặp lại điều cần dạy để con có thể ghi nhớ tốt hơn.

5. Kỹ năng giải quyết vấn đề

Do thiếu hụt nghiêm trọng về khả năng tương tác, giao tiếp với mọi người xung quanh nên hầu hết trẻ tự kỷ sẽ dễ bị ảnh hưởng và bối rối, lo lắng quá mức khi đối diện với các tình huống khó khăn, cản trở xảy ra trong đời sống hàng ngày.
Cha mẹ cần phải hướng dẫn và cho con trải nghiệm thực tế để con có thể dạn dĩ, tự tin hơn trong cuộc sống. Khi trẻ có thể khẳng định bản thân và hiểu rõ vấn đề, trẻ cũng sẽ biết cách xử lý một cách dễ dàng hơn. Hãy dạy cho con khi nào cần tìm kiếm sự hỗ trợ từ những người xung quanh, khi nào cần giúp đỡ những người bên cạnh.

Hy vọng qua những thông tin chia sẻ  bài viết trên đây của  trung tâm can thiệp sớm An Bình Yên Tây Ninh giúp các bặc phụ huynh có thể hiểu và áp dụng hiệu quả các phương pháp dạy trẻ tự kỷ năng cao các kỹ năng xã hội cần thiết. Nếu có thể giúp trẻ cải thiện tốt các khiếm khuyết này, trẻ tự kỷ sẽ dần hòa nhập hơn với cộng đồng và tự chăm sóc cho bản thân.

-----------------

- Trung tâm can thiệp sớm An Bình Yên chuyên: 
- Đánh giá - Tư vấn - Can Thiệp
- Trẻ tự kỷ, tăng động giảm chú ý, chậm nói, nói ngọng, chậm phát triển…
- Địa chỉ: 
- 107 Nguyễn Thái Học, Kp3, P3, Tp. Tây Ninh (xem đường đi tại đây)
- Đt: 0911850558
- website: www.anbinhyen.edu.vn
- xem các video dạy trẻ tại  đây